سال 99 و اتفاقاتی که برای بازار خودرو رخ داد
سال 99 با همه اتفاقات خوب و بد به پایان رسید. در این سال بازار خودرو با روزهای پرتنش بسیاری مواجه شد و خریداران و فروشندگان واقعا از قیمت خودرو اطلاعی نداشتند. به همین دلیل بارها و بارها توازن میان عرضه و تقاضا برهم خورد و تعداد خریداران خودرو کم و کمتر شد. همین موضوع دولت را به میانه میدان کشاند تا با اجرای طرح‌هایی برای قیمت‌گذاری و عرضه خودرو قیمت‌ها را کمی متعادل‌تر کند و خریداران را پای میزهای معامله بکشاند. اما این تلاش‌ها واقعا چقدر موفقیت‌آمیز بودند و نتایج تلاش‌های دولت و مسئولین بر روی بازار خودرو در سال 99 چگونه بود؟ در این مطلب به این سوال پاسخ می‌دهیم.
آیا در سال 99 چه اتفاق خوبی برای بازار خودرو و خودروسازان رخ داد؟
تشدید تحریم‌ها و نابسامانی شرایط بازار باعث شده است که مردم از سال 99 به‌عنوان یکی از بدترین سال‌ها برای بازار خودرو یاد کنند. اما این سال آن‌قدرها هم که به نظر می‌رسد بد نیست. در سال 99 اتفاقات خوشایندی نیز برای خودروسازان رخ داد که باعث شد آن‌ها کمی دست به زانوی خود گرفته و تکانی به صنعت رو به افول خودروسازی داخلی بدهند. در این سال خودروسازان متوجه شدند که برای تکمیل خودروهای خارج نباید چشم امید به مرزها ببندند و باید به دانش قطعه‌سازی داخلی اطمینان کنند. همین موضوع باعث شد که همکاری بین خودروسازان و قطعه سازان داخلی شکل بگیرد و خط تولید تکمیل خودروهای ناقص به راه بیفتد.
از طرف دیگر افزایش قیمت خودروها در این سال تا حدودی به کمک خودروسازان آمد و آن‌ها توانستند با جبران کمبود نقدینگی‌ها شرایط تولید را کمی بهبود بخشند. ورود خودروهای جدید شاهین و K132 کمی تنوع بازار را بیشتر کرد و خریداران خودروهای لوکس داخلی نیز تا حدی راضی شدند. این پروژه‌ها نشان داد که اعتماد به توان مهندسان داخلی می‌تواند صنعت خودرو را از رکود نجات دهد و نیاز خودروسازان به شرکت‌های خارجی را کمتر کند.
یکی دیگر از اتفاقات خوب سال 99 رونمایی از موتور ملی سه سیلندر بود که علاوه بر مجهز شدن به استاندارد یورو 6 مصرف سوخت را نیز تا حد زیادی کاهش داد. انتظار می‌رفت که این موتور که توسط شرکت سایپا تولید شده بود، با همکاری شرکت AVL اتریش به تولید انبوه برسد. اما متاسفانه شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که این موتور هیچ‌گاه به عرصه تولید نرسید و در حد مراسم رونمایی باقی ماند.
در روزهای مختلف سال 99 چه بر بازار خودرو گذشت؟
سال 99 در حالی شروع شد که استارت آشفتگی بازار خودرو در اواخر سال 98 خورده بود و شرایط کرونا و تعطیلی بازار و نمایشگاه‌ها شرایط را برای ورود افراد سودجو فراهم کرده بود. در چنین شرایطی سودجویان با ورود به بازارهای مجازی و تعیین قیمت خودرو به بهانه افزایش قیمت دلار، اختلاف قیمت بازار و کارخانه را با حد 30 تا 80 میلیون تومان رسیدند. این در حالی بود که انتظار می‌رفت باوجود بیماری کرونا و تعطیلی بازار، قیمت‌ها اگر کاهش نمی‌یابند لااقل ثابت بمانند.
در نتیجه این افزایش قیمت ناگهانی و بدون نظارت، دولت دست‌به‌کار شده و با برگزاری جلسه‌ای در 22 اردیبهشت، قیمت‌های جدیدی برای خودروها تعیین کرد. در نتیجه این جلسه قرار شد که ایران‌خودرو 10 درصد و سایپا 23 درصد به قیمت خودروهای خود اضافه کند. همچنین قرار بر این شد که در بازار آزاد 10 درصد سود به قیمت کارخانه اضافه شود تا اختلاف قیمت خودرو در بازار و کارخانه به حداقل برسد. این مصوبه باوجوداینکه هیچ‌گاه اجرایی نشد، توانست قیمت‌ها را در شیب نزولی بیندازد و تا حدی شرایط بازار را به تعادل برساند.
این روند کاهشی بیشتر از چند روز دوام نیاورد و در خرداد 99 قیمت خودرو بار دیگر به‌صورت غیرقابل‌کنترلی بالا رفت. این موضوع تعداد خریداران خودرو را از آنچه بود کمتر کرده و بازار را به رکود تورمی رساند و رکودی که ازنظر کارشناسان به دلیل کمبود عرضه خودرو رخ داد. در ابتدای تابستان 99 به نظر می‌رسید که قیمت‌ها به اندازه کافی رشد کرده‌اند و دیگر جایی برای افزایش وجود ندارد. اما ادامه روند افزایشی تا اواسط مرداد نشان داد که قدرت سودجویان و دلالان در بازار در حال رکود خودرو بسیار بیشتر است.
در میانه تابستان نبود خریدار در بازار باعث شد که بازار دوباره وارد یک وضعیت ثابت اما متزلزل شود. وضعیتی که حدود یک ماه طول کشید و امیدها به بازگشت دوباره قیمت‌ها را کمی پررنگ‌تر کرد. اما این رکود به سکوی پرشی برای قیمت خودرو تبدیل شد و با فرارسیدن شهریور 99 قیمت خودروها به حد قابل‌توجهی افزایش یافت. در همین زمان بود که پراید به‌عنوان یکی از خودروهای مخصوص قشر ضعیف و متوسط با وارد شدن به کانال 100 میلیونی به جمع خودروهای لاکچری پیوست و آرزوی ماشین دار شدن را بر دل بسیاری از خریداران خود گذاشت.
ادامه روند افزایشی قیمت‌ها تا اواسط آبان 99 در حالی بود که بانک مرکزی با اعلام تامین ارز موردنیاز بازار خودرو تلاش کرد بار دیگر شیب نزولی به قیمت‌ها بدهد. اما این شیب‌های نزولی چند روزی بیشتر دوام نداشتند و نفوذ سودجویان و دست‌های پشت پرده همچنان قیمت خودرو را بیشتر و بیشتر کرد. در اواخر آبان 99 با اعلام نتایج انتخابات آمریکا و صدور مجوزهای افزایش قیمت برای خودروسازان، بالاخره یک شیب نزولی واقعی در قیمت‌ها اتفاق افتاد. سقوط 20 تا 25 درصدی قیمت‌ها در این زمان خریداران را به شرایط بازار امیدوارتر کرد.
ادامه روند کاهشی قیمت تا 35 درصد باعث شد که بازار خودرو در سه‌ماهه آخر سال 99 وارد رکود شود. چراکه خریداران به طمع کاهش بیشتر قیمت‌ها دست نگه‌داشته و اقدامی برای خرید نمی‌کردند. فروشندگان نیز به امید صعودی شدن دوباره قیمت‌ها و جلوگیری از ضرر اقدامی برای فروش انجام نمی‌دادند. همین موضوع باعث شد که بازار پرتنش خودرو در روزهای پایانی سال به آرامش نسبی دست پیدا کند. آرامشی که شاید آرامش قبل از طوفان باشد. هرچند که نظر کارشناسان درباره بازار خودروی 1400 چیز دیگری است.
آیا قیمت خودرو و وضعیت بازار در سال 1400 بهتر خواهد شد؟
سال 99 در حالی تمام شد که بازار در وضعیتی آرام و متعادل به سر می‌برد. درواقع در روزهای پایانی این سال شوک جدیدی به بازار خودرو وارد نشد و تعدادی از خریداران دوباره پا به بازارهای معامله خودرو گذاشتند. بنابراین به نظر می‌رسد که در سال 1400 به‌تبع شرایط آرام روزهای پایانی 99 اتفاق عجیبی برای بازار خودرو رخ ندهد. به‌علاوه روی کار آمدن بایدن و زمزمه‌ها برای مذاکره دوباره و گشایش‌های بین‌المللی می‌تواند نویدبخش روزهای بهتری در سال پایانی قرن باشد.
