مشتکی‌عنه
مشتکی‌عنه
مشتکی‌عنه به کسی می‌گویند که از او شکایت شده باشد. البته شخصی که از او شکایت شده است، در مقابل شاکی، در اصطلاح عامه به غلط متشاکی گفته می‌شود.
به این دلیل متشاکی صحیح نیست که بر وزن متفاعل از باب تفاعل است.
چون باب تفاعل معنی مشارکت می‌دهد متشاکی را می‌توان از «هم گله‌کننده» یا از «هم شکایت‌کننده» ترجمه کرد. اما مشتکی‌عنه بر وزن مفتعل از باب افتعال است و با توجه به اینکه باب افتعال دارای معنی اثرپذیری و مطاوعه است مشتکی‌عنه به کسی اشاره می‌کند که از او شکایت شده است.
در قانون آیین دادرسی کیفری تنها یک مورد از مشتکی‌عنه سخن گفته شده و آن هم در شرایط تنظیم شکواییه است.
بر اساس ماده ۶۹ این قانون مشخصات و نشانی مشتکی‌عنه یا مظنون در صورت امکان باید در شکواییه نوشته شود. البته کاربرد این لفظ در عمل بسیار زیاد است.
واژه مشتکی‌عنه لزوما شریک و معاون جرم را در بر نمی‌گیرد بلکه برعکس ممکن است کسی که از او شکایت شده هیچ جرمی انجام نداده باشد یا حتی شکایت به صورت واهی و برای لکه‌دار کردن حیثیت مشتکی‌عنه باشد.
تفاوت مشتکی‌عنه با متهم
عملا مشتکی‌عنه همان متهم است. در صورتی که پرونده بعد از شکایت به جریان بیفتد کسی که از او شکایت کرده‌ایم یعنی مشتکی‌عنه، متهم نام خواهد گرفت.
این شخص تا صدور حکم قطعی از سوی دادگاه عنوان متهم را خواهد داشت و تا این لحظه هیچ کس حق ندارد او را مجرم بداند و مثل مجرم با او رفتار کند.
تفاوت با مجرم
مشتکی‌عنه با مجرم تفاوت دارد. مشتکی‌عنه به معنای کسی که از او شکایت شده تنها در ابتدای مسیر رسیدگی کیفری قرار دارد که ممکن است به هزاران دلیل به نتیجه نرسد. بنابراین تا زمانی که حکم قطعی از دادگاه کیفری مبنی بر مجرمیت صادر نشده است نمی‌توانیم کسی را مجرم بدانیم.
حقوق مشتکی‌عنه
کسی که از او شکایت شده یا مشتکی‌عنه از حق سکوت برخوردار است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل ۳۸ اجبار اشخاص به اقرار را ممنوع کرده است و متخلف از این امر را مستحق مجازات دانسته است.
قانون مجازات اسلامی نیز در ماده ۵۷۸ قانون مجازات اسلامی که هم اکنون نیز جاری است، مرتکبان را به مجازات مقرر تهدید کرده است به علاوه ماده ۱۲۹ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر داشته «چنانچه متهم از دادن پاسخ امتناع نماید امتناع او در صورت‌جلسه قید می‌شود.»
بنابراین مشتکی‌عنه می‌تواند در کل بازجویی سکوت کند. حق داشتن وکیل حق دیگری است که وکیل از آن برخوردار است.
هرچند ماده ۱۲۸ قانون آیین دادرسی کیفری حضور وکیل را محدود کرده است اما نباید به عذر بهانه‌ای از حضور او در مرحله تحقیقات ممانعت به عمل آورد.
هم‌چنین وکیل باید بتواند در پرونده اطلاع کافی داشته باشد و پرونده را مطالعه تا بهتر بتواند از موکل خود دفاع کند. اخذ آخرین دفاع دیگر حقی است که متهم یا مشتکی‌عنه از آن برخوردار است. اخذ آخرین دفاع تنها اختصاص به رسیدگی‌های کیفری دارد و در مرحله تحقیقات مقدماتی گرفته می‌شود.
در مرحله آخرین دفاع متهم سخن خاصی داشته باشد مطابق قانون دادرسی کیفری باید رسیدگی شود و باید از او به عنوان آخرین دفاع، دفاع را اخذ کند و در قوانین فعلی اخذ آخرین دفاع را پیش‌بینی کرده‌اند ولی ضمانت اجرایی برای عدم آن پیش‌بینی نکرده‌اند.
بنابراین دو سوی یک دعوای کیفری را شاکی و متهم تشکیل می‌دهند. این دو بسته به شرایط، ممکن است عناوین دیگری نیز داشته باشند به عنوان مثال به شاکی گاهی مدعی خصوصی نیز می‌گویند و متهم در ابتدای پروسه شکایت مشتکی‌عنه نیز نام می‌گیرد.
برای دریافت مشاوره با وکیل به صورت حضوری از طریق صفحه مربوطه میتولنید اقدام به رزرو وقت کنید.
