شریک جرم
تعریف شریک جرم
شریک جرم کسی است که به قصد ارتکاب جرم با فرد یا افراد دیگری در انجام عملیات مادی جرم معینی مشارکت و همکاری کند. به عبارت دیگر، شریک جرم به کسی اطلاق میشود که با همکاری یک یا چند نفر دیگر یک جزء از عملیات مادی و محسوس جرم معینی را انجام دهد به نحوی که هریک از آنها فاعل مستقل آن جرم شناخته شوند؛ مانند اینکه دو نفر به قصد سرقت وارد منزل شخص دیگری شوند و متفقاً اموال متعلق به صاحبخانه را جمع آوری کرده و با خود ببرند.
در این واقعه، چون هر یک از آنها در ربودن مال متعلق به دیگری مشارکت داشته، شرکای جرم یا مباشرین سرقت نامیده شده و مستحق مجازات هستند.
مجازات شریک جرم
با توجه به اینکه شرکت در جرم زمانی مصداق پیدا میکند که چند نفر با همکاری و مساعدت یکدیگر، عملیات اجرایی تشکیل دهنده جرم را تحقق بخشند و با عنایت به اینکه مجازات شریک در جرم، مجازات فاعل مستقل آن خواهد بود، لذا هر شریک جرم یک مباشر جرم توصیف شده و علی القاعده مجازات مباشر جرم را دارد از طرف دیگر هر شریک جرم عهدهدار مسئولیت کامل اقدامات انجام شده توسط خود را داشته و با وی به همان نحو عمل میشود که با مباشر جرم باید عمل شود.
در واقع، مسئولیت کیفری شریک در جرم کاملاً مشخص بوده و به هیچ وجه ارتباطی با مسئولیت کیفری سایر شرکا پیدا نخواهد کرد و به همین جهت هر شریک میتواند به تنهایی مورد تعقیب قرار گیرد.
تعریف معاون جرم
معاون جرم کسی است که به قصد ارتکاب جرم، بی آنکه مستقیماً در انجام عملیات اجرایی جرم مداخله ای کند، به طرق مختلف همچون تحریک، تشویق، تطمیع، تهدید و … فرد یا افراد دیگری را در ارتکاب جرم معینی مساعدت و یاری کند. به عبارت دیگر ،معاون جرم به کسی اطلاق می شود که در عملیات مادی تشکیل دهنده جرم معینی دخالت نمی کند، بلکه با کمک و یاری رسانیدن به مباشر یا مباشرین جرم، ارتکاب فعل مجرمانه معینی را مهیا یا تسهیل میکند.
اشخاص زیر معاون جرم محسوب و با توجه به شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و تأدیب از وعظ و تهدید و درجات تعزیر، تعزیر میشوند:
- هر کس دیگری را تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع به ارتکاب جرم نماید و یا به وسیله دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع جرم شود.
- هر کس با علم و عمد وسایل ارتکاب جرم را تهیه کند و یا طریق ارتکاب آن را با علم به قصد مرتکب ارائه دهد.
- هر کس عالماً و یا عامداً وقوع جرم را تسهیل کند.
- تبصره ۱: برای تحقق معاونت در جرم وجود وحدت قصد و تقدم و یا اقتران زمانی بین عمل معاون و مباشر جرم شرط است.
- تبصره ۲: در صورتی که برای معاونت جرمی، مجازات خاص در قانون یا شرع وجود داشته باشد همان مجازات اجرا خواهد شد.
در صورتی که فاعل جرم به جهتی از جهات قانونی قابل تعقیب و مجازات نباشد و یا تعقیب و یا اجرای حکم مجازات او به جهتی از جهات قانونی موقوف گردد، تأثیری در حق معاون جرمنخواهد داشت.
سردستگی دو یا چند نفر در ارتکاب جرم اعم از این که عمل آنان شرکت در جرم یا معاونت در جرم باشد از علل مشدده مجازات است.
مجازات معاون جرم
به موجب قانون مجازات اسلامی، مجازات معاون خفیفتر از مجازات شریک جرم است و جز در مواردی که در قانون، مجازات معینی برای معاونت در جرم پیشبینی شده است، در سایر موارد دادگاه میتواند معاون جرم را به مجازاتهایی از قبیل وعظ، تهدید، توبیخ و یا سایر مجازاتهای تعزیری محکوم کند.
قانون مجازات اسلامی در بخش قصاص، مجازات معاون در قتل عمدی را سه تا ۱۵ سال حبس تعیین کرده است. همچنین کیفر معاونت در قطع عضو یا جرح عمدی را به ترتیب سه ماه تا یک سال حبس و دو ماه تا یک سال حبس تعیین کرده است.
در قسمت حدود نیز مجازات معاونت در سرقت حدی حبس از یک تا سه سال تعیین شده و برای سرقتی که فاقد شرایط اجرای حد باشد ولی موجب اخلال در نظم یا خوف شده یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد، مجازات حبس از یک تا پنج سال پیش بینی کرده است.
مجازات معاونت در شرب خمر هم تا ۷۴ ضربه شلاق است. همچنین هر کس در جرایم تعزیری معاونت کند به حداقل مجازات مقرر در قانون برای همان جرم محکوم میشود. بنابراین قید «حداقل مجازات» برای معاونت در جرم نه تنها تعیین مقدار مجازات را بین حداقل و حداکثر قرار داده است، بلکه مبین سیاست کیفری است که برای معاون جرم تعزیری، مجازات کمتری نسبت به مجازات مباشر اصلی پیش بینی کرده است.
برای دریافت مشاوره حقوقی با وکیل دادگستری با شماره های کارشناسان دادپلاس در تماس باشید.