رضایت شاکی
رضایت شاکی
شاکی ممکن است از پیگیری شکایت خودش منصرف شود یا به واسطه دریافت ضرر و زیان یا هر دلیل دیگری، رضایت خودش را از متهم یا مشتکی عنه اعلام کند؛ در برخی جرایم به صرف گذشت شاکی، تعقیب متوقف می‌شود اما در برخی جرایم، گذشت شاکی، تأثیری در پیگیری شکایت نداشته و تنها شاید باعث تخفیف در مجازات متهم شود.
در برخی دعاوی حق الناسی از آنجایی که یک حق خصوصی ضایع شده است، شروع رسیدگی در مراجع قضایی تنها با شکایت شاکی خصوصی است و توقف رسیدگی نیز با رضایت شاکی خصوصی میسر است .
اما دسته دیگری از دعاوی حق الهی یا حدود الهی هستند که حتی اگر شروع دعوا با شکایت شاکی خصوصی باشد اما پایان دعوا، با گذشت شاکی خصوصی نخواهد بود و دستگاه قضایی درهر حال، فرد مجرم را به نمایندگی از جامعه، به سزای عمل مجرمانه‌اش می‌رساند.
وقتی جرم قابل گذشت باشد
گفتیم جرایم قابل گذشت آن‌هایی هستند که با گذشت شاکی مجرم دیگر تعقيب نمی‌شود یا رسیدگی و اجرای حکم متوقف مي‌شود، کسی که می‌خواهد گذشت کند باید این را بداند که گذشت بايد با صراحت و بدون هيچ‌گونه قيد و شرطي باشد و در قانون به گذشتی که مشروط و معلق باشد ترتيب اثر نمی‌دهند.
یعنی اگر فرد حین رضایت دادن از مجرم تعهد بخواهد که دیگر این کار را انجام ندهد، در دادسرا و دادگاه این رضایت را نمی‌پدیرند بلکه رضایت باید بدون قید و شرط باشد.
در این‌باره بد نیست بدانید که گاهی پیش می‌آید که بعد از رضایت شاکی، کسی که از او شکایت شده است مدعی می‌شود و به قول معروف دست پیش را می‌گیرد که پس نیفتد، قانون در این‌باره و برای جلوگیری از بروزاین مشکل نیز راهکاری دارد و این است که پایان برگه سازش نامه‌ها آمده است:
«آقاي/خانم…… نيز حاليه اعلام مي‌دارد كه او نيز از آقاي………شكايتي نداشته و در اين پرونده ادعايي نسبت به يكديگر ندارند.» بعد از امضای این فرد نیز این سازش‌نامه به رسمیت می‌رسد.
وقتی پای چند شاکی در میان باشد
گاهی پیش می‌آید که یک فرد چند شاکی دارد، در این مورد هر کدام که شکایت کنند تعقيب جزايي شروع مي‌شود یعنی حتی اگر یک نفر هم شکایت کند، متهم تحت تعقیب قرار می‌گیرد.
اما متهم برای رضایت باید دل همه را به دست بیاورد و همه كساني كه شكايت كرده‌اند باید رضایت دهند تا تعقیب متوقف شود.
حالا اگر کسی که شاکی است فوت کند تکلیف چیست بايد توجه داشته باشید كه حق گذشت، در صورت فوت شاكي به ورثه او می‌رسد و در صورت گذشت همگي وراث است که تعقيب، رسيدگي يا اجراي مجازات از بین می‌رود.
وضعیت رضایت شاکی در جرایمی که قابل گذشته نیست
مواردی که در بالا مطرح شد وقتی بود که جرم جنبه خصوصی داشت یا همان قابل گذشت بود اما در صورتی که جرم از نظر قانون غیرقابل گذشت باشد آیا باز هم رضایت شاکی تاثیری دارد یا خیر
در جرائم غیر قابل گذشت دادستان رو در روی متهم یا مجرم قرار دارد و مکلف است که علیه او پرونده را به جریان بیندازد و تا زمانی که به نتيجه نهايي برسد، آن را پيگيري كند. بنابراين امكان صلح و سازش بين دادسرا و دادگاه با متهم وجود ندارد.
اما از آنجایی که در این دعواها نیز شاکی خصوصی وجود دارد، اعلام رضایت و گذشت شاکی در تخفيف مجازات متهم مؤثر است.البته این تخفیف ممکن است قبل از صدور حكم قطعي یا پس از صدور این حكم اعمال شود.
گذشت شاکی قبل از صدور حكم قطعي و غیر قطعی
بهتر است در ابتدا منظور از حکم قطعی را بدانیم. برابر قانون، حکمی قطعی خواهد بود که که قابل اجراست. اگر قبل از قطعي شدن حكم شاكي رضايت بدهد و این مورد را نیز اعلام کند، دادگاه می‌تواند حکم را تغییر یا تخفیف دهد، مثلا اگر برای مجرم مجازات حبس را در نظر گرفته است،آن را به پرداخت جزاي نقدي تبدیل كند.
فرض كنيم شخصي به اتهام سرقت تحت تعقيب قرار دارد و پس از رسيدگي، به تحمل يك سال حبس محكوم شده است اما پس از گذشت يك ماه از مدت حبس، موفق مي‌شود از شاكي رضايت بگیرد.
براساس قانون در چنین مواردی یعنی زمانی که مجرم موفق به کسب رضایت از شاکی می‌شود، می‌تواند از دادگاهی که برایش این حکم را صادر کرده است تقاضای تخفیف کند.
در اين صورت دادگاه به درخواست محكوم در وقت فوق‌العاده به این موضوع رسيدگي می‌کند در بیشتر موارد هم تخفیف را در مجازات مجرم و براساس قانون در نظر می‌گیرد.
سازش در امور مدني
برخلاف امور كيفري كه از حيث جنبه عمومي سازش بين دادستان و متهم قابل تصور نیست، در امور مدني خواهان و خوانده (اصحاب دعوي) در هر مرحله از دادرسي مي‌توانند دعوي خود را از راه سازش خاتمه دهند.
سازش بين طرفين يا در دفتر اسناد رسمي واقع شده، يا در دادگاه تنظيم مي‌شود.چنانچه سازش در دفتر اسناد رسمي واقع شده باشد، دادگاه ختم موضوع را برابر سازش نامه در پرونده قيد مي‌كند و پس از آن مطابق مقررات اجراي اسناد رسمي، اين سازش‌نامه قابليت اجرايي خواهد داشت.
اگر سازش در دادگاه واقع شود، موضوع سازش و شرايط آن به ترتيبي كه واقع شده توسط دادگاه صورت‌جلسه مي‌گردد و به امضاي قاضي و اصحاب دعوي مي‌رسد.
اما اگر سازش در خارج از دادگاه و در دفتر اسناد رسمي واقع گردد يا اين‌كه سازش‌نامه غيررسمي باشد؛ مانند آنكه اصحاب دعوي در منزل خود سازش‌نامه‌اي را با حضور دو نفر گواه تنظيم كرده باشند.
در این صورت بايد در دادگاه حاضر شوند و به صحت و درستي آن اقرار کنند. سپس دادگاه مفاد اقرارشان را صورت‌جلسه كند و اين صورت‌جلسه توسط قاضي دادگاه و طرفين امضا شود.
در صورت عدم حضور طرفين در دادگاه بدون عذر موجه، دادگاه بدون توجه به مندرجات سازش‌نامه، دادرسي را ادامه داده و در اصل قضيه تصميم‌گيري خواهد كرد.
امکان انصراف از گذشت در جرایم قابل گذشت وجود ندارد
طبق قانون، حق گذشت همانند سایر حقوق متوفی به ورثه‌اش منتقل می‌شود و با گذشت همگی وراث، تعقیب و یا اجرای حکم متوقف خواهد شد.
نکته‌ای که ممکن است برای بسیاری از شکات وجود داشته باشد، این است که ممکن است بعد از دادن رضایت و به اصطلاح، گذشت از ضرری که به آنها وارد شده است، مجددا بخواهند تقاضای تعقیب کنند که طبق قانون، پس از اعلام گذشت، شاکی دیگر نمی‌تواند از گذشت خود برگردد و دوباره تقاضای تعقیب کند زیرا پس از اعلام گذشت در جرایم قابل گذشت، امر تعقیب ممکن نخواهد بود.
برای دریافت مشاوره حقوقی از وکیل خوب با شماره های دادپلاس در تماس باشید.
