رضایت شاکی

شاکی ممکن است از پیگیری شکایت خودش منصرف شود یا به واسطه دریافت ضرر و زیان یا هر دلیل دیگری، رضایت خودش را از متهم یا مشتکی عنه اعلام کند؛ در برخی جرایم به صرف گذشت شاکی، تعقیب متوقف می‌شود اما در برخی جرایم، گذشت شاکی، تأثیری در پیگیری شکایت نداشته و تنها شاید باعث تخفیف در مجازات متهم شود.

در برخی دعاوی حق الناسی از آنجایی که یک حق خصوصی ضایع شده است، شروع رسیدگی در مراجع قضایی تنها با شکایت شاکی خصوصی است و توقف رسیدگی نیز با رضایت شاکی خصوصی میسر است .

اما دسته دیگری از دعاوی حق الهی یا حدود الهی هستند که حتی اگر شروع دعوا با شکایت شاکی خصوصی باشد اما پایان دعوا، با گذشت شاکی خصوصی نخواهد بود و دستگاه قضایی درهر حال، فرد مجرم را به نمایندگی از جامعه، به سزای عمل مجرمانه‌اش می‌رساند.

وقتی جرم قابل گذشت باشد

گفتیم جرایم قابل گذشت آن‌هایی هستند که با گذشت شاکی مجرم دیگر تعقیب نمی‌شود یا رسیدگی و اجرای حکم متوقف می‌شود، کسی که می‌خواهد گذشت کند باید این را بداند که گذشت باید با صراحت و بدون هیچ‌گونه قید و شرطی باشد و در قانون به گذشتی که مشروط و معلق باشد ترتیب اثر نمی‌دهند.

یعنی اگر فرد حین رضایت دادن از مجرم تعهد بخواهد که دیگر این کار را انجام ندهد، در دادسرا و دادگاه این رضایت را نمی‌پدیرند بلکه رضایت باید بدون قید و شرط باشد.

در این‌باره بد نیست بدانید که گاهی پیش می‌آید که بعد از رضایت شاکی، کسی که از او شکایت شده است مدعی می‌شود و به قول معروف دست پیش را می‌گیرد که پس نیفتد، قانون در این‌باره و برای جلوگیری از بروزاین مشکل نیز راهکاری دارد و این است که پایان برگه سازش نامه‌ها آمده است:

«آقای/خانم…… نیز حالیه اعلام می‌دارد که او نیز از آقای………شکایتی نداشته و در این پرونده ادعایی نسبت به یکدیگر ندارند.» بعد از امضای این فرد نیز این سازش‌نامه به رسمیت می‌رسد.

وقتی پای چند شاکی در میان باشد

گاهی پیش می‌آید که یک فرد چند شاکی دارد، در این مورد هر کدام که شکایت کنند تعقیب جزایی شروع می‌شود یعنی حتی اگر یک نفر هم شکایت کند، متهم تحت تعقیب قرار می‌گیرد.

اما متهم برای رضایت باید دل همه را به دست بیاورد و همه کسانی که شکایت کرده‌اند باید رضایت دهند تا تعقیب متوقف شود.

حالا اگر کسی که شاکی است فوت کند تکلیف چیست باید توجه داشته باشید که حق گذشت، در صورت فوت شاکی به ورثه او می‌رسد و در صورت گذشت همگی وراث است که تعقیب، رسیدگی یا اجرای مجازات از بین می‌رود.

وضعیت رضایت شاکی در جرایمی که قابل گذشته نیست

مواردی که در بالا مطرح شد وقتی بود که جرم جنبه خصوصی داشت یا همان قابل گذشت بود اما در صورتی که جرم از نظر قانون غیرقابل گذشت باشد آیا باز هم رضایت شاکی تاثیری دارد یا خیر

در جرائم غیر قابل گذشت دادستان رو در روی متهم یا مجرم قرار دارد و مکلف است که علیه او پرونده را به جریان بیندازد و تا زمانی که به نتیجه نهایی برسد، آن را پیگیری کند. بنابراین امکان صلح و سازش بین دادسرا و دادگاه با متهم وجود ندارد.

اما از آنجایی که در این دعواها نیز شاکی خصوصی وجود دارد، اعلام رضایت و گذشت شاکی در تخفیف مجازات متهم مؤثر است.البته این تخفیف ممکن است قبل از صدور حکم قطعی یا پس از صدور این حکم اعمال شود.

گذشت شاکی قبل از صدور حکم قطعی و غیر قطعی

بهتر است در ابتدا منظور از حکم قطعی را بدانیم. برابر قانون، حکمی قطعی خواهد بود که که قابل اجراست. اگر قبل از قطعی شدن حکم شاکی رضایت بدهد و این مورد را نیز اعلام کند، دادگاه می‌تواند حکم را تغییر یا تخفیف دهد، ‌مثلا اگر برای مجرم مجازات حبس را در نظر گرفته است،‌آن را به پرداخت جزای نقدی تبدیل کند.

فرض کنیم شخصی به اتهام سرقت تحت تعقیب قرار دارد و پس از رسیدگی، به تحمل یک سال حبس محکوم شده است اما پس از گذشت یک ماه از مدت حبس، موفق می‌شود از شاکی رضایت بگیرد.

براساس قانون در چنین مواردی یعنی زمانی که مجرم موفق به کسب رضایت از شاکی می‌شود، می‌تواند از دادگاهی که برایش این حکم را صادر کرده است تقاضای تخفیف کند.

در این صورت دادگاه به درخواست محکوم در وقت فوق‌العاده به این موضوع رسیدگی می‌کند در بیشتر موارد هم تخفیف را در مجازات مجرم و براساس قانون در نظر می‌گیرد.

سازش در امور مدنی

برخلاف امور کیفری که از حیث جنبه عمومی سازش بین دادستان و متهم قابل تصور نیست، در امور مدنی خواهان و خوانده (اصحاب دعوی) در هر مرحله از دادرسی می‌توانند دعوی خود را از راه سازش خاتمه دهند.

سازش بین طرفین یا در دفتر اسناد رسمی واقع شده، یا در دادگاه تنظیم می‌شود.چنانچه سازش در دفتر اسناد رسمی واقع شده باشد، دادگاه ختم موضوع را برابر سازش نامه در پرونده قید می‌کند و پس از آن مطابق مقررات اجرای اسناد رسمی، این سازش‌نامه قابلیت اجرایی خواهد داشت.

اگر سازش در دادگاه واقع شود، موضوع سازش و شرایط آن به ترتیبی که واقع شده توسط دادگاه صورت‌جلسه می‌گردد و به امضای قاضی و اصحاب دعوی می‌رسد.

اما اگر سازش در خارج از دادگاه و در دفتر اسناد رسمی واقع گردد یا این‌که سازش‌نامه غیررسمی باشد؛ مانند آنکه اصحاب دعوی در منزل خود سازش‌نامه‌ای را با حضور دو نفر گواه تنظیم کرده باشند.

در این صورت باید در دادگاه حاضر شوند و به صحت و درستی آن اقرار کنند. سپس دادگاه مفاد اقرارشان را صورت‌جلسه کند و این صورت‌جلسه توسط قاضی دادگاه و طرفین امضا شود.

در صورت عدم حضور طرفین در دادگاه بدون عذر موجه، دادگاه بدون توجه به مندرجات سازش‌نامه، دادرسی را ادامه داده و در اصل قضیه تصمیم‌گیری خواهد کرد.

امکان انصراف از گذشت در جرایم قابل گذشت وجود ندارد

طبق قانون، حق گذشت همانند سایر حقوق متوفی به ورثه‌اش منتقل می‌شود و با گذشت همگی وراث، تعقیب و یا اجرای حکم متوقف خواهد شد.
نکته‌ای که ممکن است برای بسیاری از شکات وجود داشته باشد، این است که ممکن است بعد از دادن رضایت و به اصطلاح، گذشت از ضرری که به آنها وارد شده است، مجددا بخواهند تقاضای تعقیب کنند که طبق قانون، پس از اعلام گذشت، شاکی دیگر نمی‌تواند از گذشت خود برگردد و دوباره تقاضای تعقیب کند زیرا پس از اعلام گذشت در جرایم قابل گذشت، امر تعقیب ممکن نخواهد بود.

 

برای دریافت مشاوره حقوقی از وکیل خوب با شماره های دادپلاس در تماس باشید.